Phơi sáng là gì?

Phơi sáng là một đơn vị đo lường lượng ánh sáng.

Đó là lượng ánh sáng đến được một vật liệu cảm quang (film hoặc cảm biến trên máy ảnh) để tạo ra một hình ảnh.

Ok! Nhưng bạn cần bao nhiêu ánh sáng để chụp một bức ảnh đúng cách?

Câu trả lời đó, bạn còn phải phụ thuộc vào cảnh vật trước mặt bạn và kết quả mà bạn muốn đạt được.

Nó phụ thuộc vào việc bạn muốn bắt lấy nhiều hay ít chi tiết trong các vùng tối (bóng) hoặc các tông sáng cao (điểm sáng). Cuối cùng, nó phụ thuộc vào câu chuyện mà bạn muốn kể.

Nghệ thuật của nhiếp ảnh nằm ở đó. Bạn phải kiểm soát ánh sáng sao cho nó đến đúng địa điểm trên cảm biến (hoặc film) để tạo ra hình ảnh bạn muốn.

Nói cách khác, bức ảnh của bạn sẽ khác nhau tùy thuộc vào lượng ánh sáng bạn cho vào cảm biến, tức là nó sẽ thay đổi tùy thuộc vào cách bạn phơi sáng bức ảnh.

Lưu ý: Để tránh lặp đi lặp lại, chúng ta hãy giả sử rằng bạn sử dụng máy ảnh kỹ thuật số, vì vậy tôi sẽ luôn nói về cảm biến. Nếu bạn sử dụng máy ảnh film, giải thích sẽ tương tự, chỉ cần thay thế "cảm biến" bằng "film".

Độ phơi sáng ảnh hưởng đến bức ảnh của bạn như thế nào

Phơi sáng (số lượng ánh sáng mà bạn cho phép cảm biến thu được) xác định độ sáng hoặc tối của bức ảnh của bạn. Nói cách khác, càng nhiều ánh sáng tiếp xúc với cảm biến thì bức ảnh của bạn càng sáng. Và ngược lại, càng ít ánh sáng bạn để vào cảm biến thì bức ảnh của bạn càng tối.

Nikon D4s | ống kính macro 200mm | f/8 | 1/400s, 1/200s, 1/100s | ISO 400 | 6250K

Nếu nhiều ánh sáng đến cảm biến, bạn có thể bắt được nhiều chi tiết ở các vùng tối hơn, nhưng đôi khi có thể mất đi chi tiết ở các vùng sáng hơn, và ngược lại.

Mục tiêu của bạn là bắt được độ sáng/tối mong muốn trong bức ảnh. Một mức độ cho phép bạn truyền tải cảnh quan như bạn thấy hoặc muốn truyền tải. Để làm được điều đó, bạn phải quyết định ánh sáng nào bạn muốn cho phép đến cảm biến.

"Vậy làm sao để kiểm soát lượng ánh sáng đến cảm biến?"

Để làm đúng và không quên, trước hết bạn nên hình dung hành trình ánh sáng đi đến cảm biến.

Các yếu tố làm nên tam giác phơi sáng (khẩu độ, tốc độ màn trập và độ nhạy sáng hay còn gọi là ISO) cho phép bạn kiểm soát lượng ánh sáng đến cảm biến trong máy ảnh của bạn và do đó kiểm soát độ phơi sáng.

Cách kiểm soát phơi sáng: Những suy nghĩ ban đầu

Ánh sáng đi qua một loạt các yếu tố dọc theo các  hành trình bắt đầu từ nguồn gốc của nó và kết thúc tại cảm biến của máy ảnh của bạn. Những yếu tố này là ống kính và màn trập và chúng cho phép bạn kiểm soát lượng ánh sáng đến cảm biến.

Đường ánh sáng trong một máy ảnh DSLR từ khi đi vào ống kính cho đến khi đến cảm biến (trong máy ảnh không gương lật thì không có pentaprism hoặc gương lật).

Ống kính

Trước tiên, ánh sáng đi đến ống kính của máy ảnh của bạn. Tất nhiên, miễn là bạn không sử dụng một hoặc nhiều bộ lọc phía trước của ống kính. Nếu bạn sử dụng bộ lọc, đó là công cụ đầu tiên mà bạn có thể sử dụng để giảm lượng ánh sáng đến cảm biến.

Vâng, khi đã vào trong ống kính, chùm ánh sáng đi qua khẩu độ. Nó cho phép nhiều hoặc ít ánh sáng phụ thuộc vào khẩu độ mà bạn đã chọn.

Vì vậy, khẩu độ là yếu tố đầu tiên của tam giác phơi sáng mà bạn có thể sử dụng để điều chỉnh phơi sáng.

Tất nhiên, khẩu độ càng lớn thì càng có nhiều ánh sáng đi vào cảm biến và ngược lại. Nếu bạn muốn cho ít ánh sáng đi qua thì hãy sử dụng khẩu độ nhỏ hơn. Nói cách khác, hãy đóng màng chắn lại.

Sau khi đi qua màng chắn, tia sáng đến được ống kính, và sau đó là tới màn trập. Đây là yếu tố thứ hai trong tam giác phơi sáng: tốc độ màn trập.

Màn trập

Màn trập là một tấm chắn cho phép ánh sáng đi đến cảm biến (khi nó được mở) hoặc ngăn nó (khi đóng).

Khoảng thời gian màn trập mở được gọi là tốc độ màn trập. Nó còn được gọi là thời gian phơi sáng. Tôi sẽ sử dụng cả hai thuật ngữ trong bài viết.

Trong thời gian màn trập mở, chùm sáng chạm vào cảm biến của máy ảnh của bạn. Do đó, khi bạn thiết lập giá trị của nó, bạn đang ảnh hưởng đến độ phơi sáng.

Tốc độ màn trập càng chậm, cảm biến nhận được nhiều ánh sáng hơn và ngược lại.

Cảm biến

Cảm biến là nơi tạo ra hình ảnh bên trong máy ảnh. Nó được làm từ các photosite hoặc chất bán dẫn nhạy cảm với ánh sáng.

Khi các photon của chùm sáng tác động lên các điểm ảnh, chúng được chụp và xử lý, tạo ra hình ảnh kỹ thuật số của cảnh mà máy ảnh quan sát được.

Cảm biến có khả năng khuếch đại kỹ thuật số tín hiệu đã thu được, cho bạn cảm giác rằng nó thu được nhiều ánh sáng hơn. Tùy thuộc vào độ nhạy sáng (ISO) bạn chọn, cảm biến sẽ khuếch đại tín hiệu nhiều hay ít hơn. Việc vận dụng độ nhạy sáng của cảm biến là yếu tố quan trọng để phơi sáng ảnh của bạn đúng cách.

Trong máy ảnh film, film có độ nhạy nhất định. Trong trường hợp này, khi chùm sáng chiếu vào film, hình ảnh được in trên đó. Sau đó, film được hiển thị bởi một loạt quá trình hóa học (rửa ảnh).

Bây giờ, trước khi đi vào chi tiết, hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về khái niệm tam giác phơi sáng.

Giới thiệu về tam giác phơi sáng

Khi giải thích cho bạn về đường đi mà ánh sáng đi qua trong máy ảnh, tôi đã đề cập đến ba thông số chính: khẩu độ, tốc độ màn trập và độ nhạy sáng (thông thường được gọi là ISO).

Chúng cùng nhau tạo thành tam giác phơi sáng được biết đến rộng rãi.

Khi bạn nắm rõ được tam giác phơi sáng, bạn sẽ làm chủ máy ảnh của mình (và thậm chí cả thế giới!).

Bạn có thể đã quên điều đó, nhưng tôi cũng đề cập đến một yếu tố thứ tư sẽ giúp bạn kiểm soát ánh sáng: việc sử dụng bộ lọc.

Tùy thuộc vào quyết định của bạn khi thiết lập khẩu độ, tốc độ chụp và ISO, bạn sẽ có một phơi sáng hoặc hình ảnh khác nhau.

Kích thước khẩu độ và tốc độ chụp ảnh ảnh hưởng trực tiếp đến lượng ánh sáng đến cảm biến:

- Nếu bạn đóng khẩu độ, bạn giảm kích thước lỗ mở (màng chắn) mà ánh sáng đi vào ống kính, do đó lượng ánh sáng đến cảm biến sẽ ít hơn.

- Nếu bạn mở khẩu độ, nhiều ánh sáng hơn sẽ đến cảm biến.

- Nếu tốc độ chụp nhanh, lượng ánh sáng đến cảm biến sẽ thấp hơn.

- Nếu tốc độ chụp chậm, nhiều ánh sáng hơn sẽ đến cảm biến.

Đồng thời, giá trị ISO càng cao, cảm biến càng nhạy với ánh sáng. Tức là, cảm biến có nhiều khả năng bắt được ánh sáng đó. Ngược lại, giá trị ISO càng nhỏ, cảm biến có ít khả năng bắt được ánh sáng.

Tất cả các tham số này cho phép bạn hoàn toàn kiểm soát lượng ánh sáng mà cảm biến thu được. Nói cách khác, bạn hoàn toàn kiểm soát được phơi sáng của bức ảnh của bạn.

Ok, bạn hiểu khá rõ cách kiểm soát lượng ánh sáng thu được bởi cảm biến. Nhưng... Lượng ánh sáng thích hợp là bao nhiêu? Phơi sáng đúng là gì?

Độ phơi sáng “đúng”

Nó phụ thuộc vào từng người.

Xác định độ phơi sáng "đúng" là hoàn toàn tùy thuộc vào cảm nhận chủ quan.

Với một nhiếp ảnh gia cụ thể, một bức ảnh có thể có độ phơi sáng "đúng" trong khi một nhiếp ảnh gia khác có thể xem nó bị phơi sáng kém. Tất cả phụ thuộc vào việc bạn có được hiệu ứng bạn muốn truyền tải hay kết quả mà bạn đã nghĩ trong đầu hay không.

Nếu bạn đạt được nó, thì bạn có được bức ảnh bạn mong muốn và độ phơi sáng như vậy là hoàn hảo đối với bạn.

Ok, nhưng chắc chắn phải có một sự đồng thuận về những gì có thể được xem là độ phơi sáng đúng.

Bạn nói đúng.

Một cách để xác định độ phơi sáng chính xác theo một cách kỹ thuật hơn, mặc dù không phải lúc nào cũng áp dụng được, đó là:

Độ phơi sáng đúng là độ phơi sáng mà trong đó bạn không mất chi tiết ở vùng tối hoặc vùng sáng.

Nói cách khác, đó là độ phơi sáng tận dụng toàn bộ khả năng của cảm biến máy ảnh để bắt được nhiều chi tiết nhất có thể từ cảnh vật, bắt chi tiết ở cả vùng tối và vùng sáng.

Nhưng không phải lúc nào cũng đạt được độ phơi sáng "đúng". Thật không may, cảm biến trên máy ảnh của bạn không thể bắt được cùng mức độ sáng tối như đôi mắt của bạn.

Khó khăn chính là nằm ở đây.

Đôi khi, bạn sẽ đối mặt với những tình huống mà bạn không thể (hoặc không muốn) nắm bắt tất cả thông tin trong khung cảnh và bạn sẽ phải quyết định làm gì:

- Mất chi tiết trong vùng tối (sẽ có những chỗ bị đen).

- Mất chi tiết trong vùng sáng (sẽ có những chỗ bị trắng).

- Sử dụng các kỹ thuật khác để cảm biến có thể bắt được tất cả thông tin thực tế, chẳng hạn như sử dụng bộ lọc (mục 22), pha trộn nhiều bức ảnh (mục 23) hoặc thêm ánh sáng vào khung cảnh (ánh sáng nhân tạo, ánh trăng...).

Trong những tình huống như vậy, bạn không có lựa chọn nào khác ngoài việc quyết định bạn muốn chụp gì trong ảnh.

Nếu bạn chọn mất thông tin (chi tiết) trong các khu vực bóng tối hoặc vùng đen, bạn sẽ có được một bức ảnh bị thiếu sáng. Ngược lại, nếu bạn quyết định mất thông tin trong các khu vực sáng hoặc vùng trắng, bạn sẽ có được một bức ảnh bị dư sáng.

Đôi khi bạn sẽ muốn sử dụng một trong hai hiệu ứng này để giúp cho bức ảnh của bạn hơn. Ví dụ, để có được những gì được gọi là hiệu ứng low key hoặc high key.

Trong hình ảnh bên dưới, tôi quyết định chụp một high key, làm sáng quá một phần lớn của cảnh, để các nhạc công hoà quyện hoàn hảo với không gain. Đó là cách tôi tập trung vào những phần quan trọng nhất của cảnh: khuôn mặt và nhạc cụ.

Nikon D4s | 85mm | f/2.8 | 1/160s | ISO 100 | 5650K

Trong ảnh ở trên, tôi đã chụp dư sáng (high key) để tập trung vào các chủ thể, vì vậy trong hình tiếp theo (dưới đây) tôi quyết định chụp thiếu sáng (low key) để làm nổi bật vẻ đẹp của đôi mắt và khuôn mặt cô gái.

Nikon D4s | 85mm | f/2 | 1/200 giây | ISO 400 | 6250K

Nhiếp ảnh là sự tưởng tượng ... Và, đôi khi, một cảnh dường như không thể chụp được lại trở thành cả một câu chuyện.

Những bóng đen đẹp mắt mà bạn có thể bắt được bằng cách phơi sáng hoàn toàn dưới cùng là một ví dụ điển hình.

Nikon D4s | 500mm | f/8 | 1/50s | ISO 100 | 2849K | 1.4x teleconverter

Một ví dụ khác (và là một thách thức lớn) là đèn nền. Bằng cách làm chủ tam giác phơi sáng, bạn có thể chụp ngược sáng đẹp mà không bị mất quá nhiều chi tiết.

Nikon D700 | 85mm | f/2 | 1/1500s | ISO200 | 6500K

Phơi sáng “sai”

Sự thật là phơi sáng "sai"!

Với tôi, sai độ phơi sáng là khi bạn không thể chụp được bức ảnh với phơi sáng mà bạn mong muốn trong những điều kiện ánh sáng nhất định.

Nghĩa là, bức ảnh cuối cùng quá tối hoặc quá sáng so với ý tưởng ban đầu của bạn. Bạn không có được bức ảnh mà bạn muốn.

Nikon D4s | 19mm | f/5.6 | 1/2.3s | ISO 100 | 9100K

Điều này có thể xảy ra vì nhiều lý do và mục tiêu của tôi với bài viết này là giúp bạn vượt qua chúng:

- Giới hạn thiết bị (máy ảnh, ống kính, v.v.): Khi giới hạn thiết bị không cho phép bạn đạt được kết quả mà bạn mong muốn.

- Thiếu kiểm soát về tam giác phơi sáng: khẩu độ, tốc độ màn trập và ISO.

LỜI KHUYÊN

- Khẩu độ, tốc độ màn trập và ISO cho phép bạn có được độ phơi sáng chính xác. 

- Sau khi bạn có ý tưởng, hãy quyết định một hoặc hai cài đặt (khẩu độ, tốc độ màn trập, ISO) để có được hiệu ứng mà bạn mong muốn, sau đó sử dụng cài đặt thứ ba (hoặc hai cài đặt còn lại) để có được độ phơi sáng chính xác.

Ở thời điểm này, bạn nên đào sâu hơn vào việc tìm hiểu về tam giác phơi sáng (mục 5) và tôi sẽ hướng dẫn bạn cách phơi sáng (mục 18). Tuy nhiên, nhiếp ảnh không chỉ là biết cách phơi sáng.

Thực tế, tôi dám khẳng định rằng phơi sáng ảnh là điều cuối cùng bạn làm trước khi thực sự chụp ảnh.

Vì vậy, điều đầu tiên là gì?

Điều đầu tiên là bạn phải biết cách chụp được bức ảnh truyền tải được ý mà bạn muốn thể hiện.

Nguồn: photopills.com